Midden negentiende eeuw kwam hier een literaire stroming op gang die zich verzette tegen de vrome zoetigheid van de door de Catalaanse burgerij uitgevonden en aan de bevolking opgelegde allerheiligste drieeenheid: natie, taal en cultuur. Don Jaume el Conqueridor [Don Jacobus de Veroveraar] is een belediging aan het adres van alle Catalaanse nationalisten die in de clichematige verzen van Verdaguer en Maragall een glorieuze Renaixença–een Catalaans heldenverleden–meenden te hebben ontdekt. Belangrijker, het is een vlug en goed doordacht stuk erotisch (nouja, obsceen) theater.
Zeven verborgen feitjes
Jaume I van Aragon was zonder twijfel de meest charismatische Catalaan ooit. Een uitstekende militair en politicus, hij boekte de laatste echte Catalaanse overwinning (Valencia, 1245) en schreef daarna een bestsellende autobiografie. (Zijn zoon, Jaume II, tel ik niet mee omdat hij indrukwekkende territoriale winst betaalde met ernstige lange termijn verzwakking.) Waar de nationalisten problemen mee hadden was met Jaume de mens: in plaats van een brave katholieke gentleman, was hij een proto-montypythoniaanse schurk.
- Zijn vader had zo’n hekel aan zijn moeder, Maria de Montpellier, dat de hovelingen niet wisten hoe ze de twee in één kamer konden krijgen om de successie te waarborgen. De oplossing: de koning doen geloven dat in een donkere kamer een onbekende schone (wier identiteit verborgen moest blijven) op zijn mannelijkheid zat te wachten.
- Hij trouwde voor het eerst op z’n dertiende, met Elionor, dochtertje van de koning van Castile. Hij geeft toe in zijn Llibre dels Feyts dat dit te jong was maar maakte later alles goed met een reeks huwelijken en minnaressen.
- Een daarvan was Aurembiaix van Urgell, die Jaume als bijzit annexeerde (tesamen, uiteraard, met haar vaders kasteel en paarden).
- Een van zijn zoontjes maakte carrière als goochelaar onder de naam De Bastaard van de Koning van Aragon.
- Hij liet de tong van de bisschop van Girona afsnijden omdat deze het biechtgeheim schond. U zult raden wat er geheim moest blijven.
- De paus vond dit geneuk allemaal niets, dus Jaume bood hem een kruistocht aan. “Ik ben veroveraar van drie koninkrijken en werd veroverd door een dame,” begon z’n brief aan de Heilige Vader.
- Hij nam de Moorse koning van Mallorca in z’n reet na het eiland te hebben veroverd. Dit schrijft tenminste …
Onze auteur
Frederic Soler (1839-95) – klokkenmaker, autodidacte poëet en toneelschrijver, impresario, satirische slachter van heilige koeien – deed herleven het populaire theater in Catalonië. Zijn werk werd uitgevoerd zowel in publieke theaters als bij rijke particulieren en in sociëteiten. Nog steeds zeer geliefd onder amateur toneelverenigingen, er staat een slecht standbeeld van hem (Falqués, 1907) in La Plaça del Teatre onderaan La Rambla. Don Jaume raakte bekend onder zijn pseudoniem Serafí Pitarra en werd – zover ik kan nagaan – voor het eerst uitgevoerd in sociëteit La Gata. Het jaar weet ik niet, maar ik schat ergens in de 60.
De eerste aflevering van mijn vertaling zal binnen enkele dagen verschijnen, God willende, en wel in iets dat enigszins op stadsdialect lijkt.
[
De versie die ik ga gebruiken is Editorial Millàs Don Jaume el Conqueridor / Don Pere d’Aragó (Barcelona, 1997). Er zijn minstens 20 andere varianten in omloop – het gevolg van clandestiene kopies en orale overlevering – waarvan één online. De foto van Costas 1998 marmeren standbeeld is van Pego. De foto van Soler is van Magisteri Teatre – Mag Poesia. Voor andere bronnen, zie Toni Soler en Jaume I d’Aragó hier.
]
Similar posts
Back soon
Comments